Inkhukhu koop is not for sussies

Dit gebeur baie dat mense soms bymekaar verby leef, al woon die betrokke partye onder dieselfde dak. Jou beroep en omstandighede bepaal die tipe ervarings wat jy, na ‘n rukkie, as normaal beskou. Tog kan dit wat vir jou normaal is, iets heeltemal buitengewoon wees vir selfs die mense wat die naaste aan jou is.

Vandag se storie begin op die oggend van die laaste dag van die skoolkwartaal en vir die eerste keer in 'n lang tyd is die gesin weer voltallig. Ma, Pa en Sakkelaan is by die skool tot 10h00 toe en die twee sussies slaap die roes af by die huis. Nie een van die selfone is aan nie, so toe die skoolgangers so net voor elf in die huis in stap, is sekere van ons nog in pajamas...

Mamma het probeer om ons te laat weet, maar die boodskap is nooit gelees nie. Pappa moet kringkantoor toe gaan vir papierwerk en dit sal vir hom baie beteken as ons saamgaan. Ek het 'n sê-ding waaraan my hartsmense my ken... As die wiele draai: Ek gat saam!

Binne 5min is die pajamas in die wasgoedmandjie en, vol geselsies en grappies, maak die vyf van ons ons tuis in Catriva, soos wat Ouma die Captiva noem. Nie ek of Kleinsus het ontbyt geëet nie en ter wille van sekere mense sal ek maar net my eie outfit beskryf: 'n groen rugbytrui en yogapants, hare in 'n los bolla en nul grimering. Ons gaan mos net saamry, nie uitklim nie...

Kamhlushwa is 'n redelike entjie vanaf Malelane, in die rigting van die Swazilandgrens. Pappa, in sy hoedanigheid as skoolhoof, ry die pad seker elke tweede dag, so vandag gebruik hy die geleentheid om 'n stukkie van sy wêreld vir ons te wys.

Mamma het so rukkie terug die idee gekry dat sy met Nguni-hoenders wil begin boer sodat sy kan kers-opsteek by die manne. Soos wat ons deur die township ry, skree sy net so elke nou en dan, "Kyk daai hoender!!". Dan ruk ons ons almal ons nekke af want Pappa ry nie teen 'n slakkepas nie. Bygesê, elke keer wat sy gegil het, was dit tog die moeite werd gewees om te kyk. In die middel van die township begin die sports toe "Kyk daai hoender!" vervang word met "STOP!!" Pappa stop. Mamma het 'n hen gesien waarvan sy hou, Pappa moet reverse. Hy sien nie die twee siele links agter Catriva nie en stoot hulle amper uit die pad uit. Ons smile maar net breed en waai vriendelik. Ek en Pappa klim vol bravade uit, ons gaan nou onderhandel!

Dis warm. Ons bekruip die shack amper, daar kleef ‘n vreemde reukie aan die erf. Die dame lyk amper vriendelik totdat sy hoor ons wil hoenders koop. Sy stuur ons dieper in die township in. Pappa stap na die huisie waar daar moontlik hoenders te koop kan wees en ek gaan vir Mamma-hulle haal. Soos ‘n kriek wat voor die ossewa uithardloop, wys ek vir Catriva die pad. Die amper-wit stofpad is meer rybaar as baie teerpaaie waarmee ek al kennis gemaak het.

Ons stop voor die huisie, dis netjies en verbasend skoon. Die omgewing is rustig, so asof tyd nie bestaan nie. Die grootpad klink ook maar ver. Daar is nie baie beweging om ons nie, al wat jy hoor is voëltjies en so hier en daar 'n hoender. Nie een hulle praat Afrikaans of Engels nie, ons moet wag vir iemand wat kan vertaal. Die jong seun bring vir ons plastiese stoele en ons gaan sit. Ons gesels oor die lewe en die kulture en oor Afrika in ons eie taal. Ons gasvrou en haar gesin gesels saggies in hulle taal terwyl hulle rustig hulle pap verder eet. 'n Uitgehongerde brak met Windhondbloed drentel in die straat af. Oorkant die straat speel daar orrelpypies onder die boom. Daar staan 'n mooi spieëlkas op die stoep. Stelselmatig word Afrika-tyd 'n realiteit.

Eventueel kom daar iemand wat ons taal verstaan. die onderhandeling is onsuksesvol, daar was vroeër 'n siekte onder die hoenders en die hennetjies is nie te koop nie. Ons klim terug in die lugverkoelde voertuig, die stilte hang in die kar ook. Catriva se neus draai pad se kant toe. Die mense langs die pad waai, ons waai terug. Mamma druk 'n muntstuk in een van die kleintjies se hande in. Pappa weet darem in watter rigting ons moet ry, want as dit van my afgehang het, het ons nooit daar uitgekom nie. Pappa het net so begin spoed vang, hoor ons net, "STOP! Ek soek daai enetjie!" Pappa rol sy oë en glimlag. Ons giggel. Pappa doen nie moeite om stadiger te ry nie.

 “Lief, dis dieselfde hoender as nou-nou wat nie te koop is nie, ons is net aan die ander kant van die shack.”

Dik van die lag stop ons by die kringkantore. Pappa is seker vir ‘n volle twee minute daar voordat hy uitkom en sy werk is vir eers afgehandel. Oppad terug, besluit Pappa hy wil vir ons Elangeni-Lodge gaan wys op die Jeppes Reef-pad. Dis nou die plek waar al die deftige funksies gehou word waarheen hy so gereeld moet gaan. Ek is eers skrikkerig om uit te klim, my outfit is nou nie juis gepas vir 'n drankie by 'n deftige lodge nie!Ons stap verby ‘n dammetjie met die mooiste wit en pers waterlelies, die bruggie is so bietjie lendelam. Die volgende oomblik gil my ma asof haar lewe daarvan afhang; daar is blykbaar ‘n likkewaan op die brug! Die res van ons is net betyds om ‘n akkedis so groot sy my hand onder die trappie in te sien verdwyn...

By die kroeg, stormloop sy die eetarea binne toe sy ‘n trappie mistrap. Teen hierdie tyd is ons almal se maagspiere al seer gelag. Pappa maak sommer vinnig-vinnig die kroegman bymekaar en bestel ons drankies. Net toe ons rustig raak, gil Mamma, “Kyk daai mooi hoenders!” Dit is werklike mooi hoenders, dit lyk soos die hane wat op kombuisblikke verskyn. Sy vra vir die kroegman of sy ‘n hoender kan koop. Die kroegman antwoord dat hoenders net vroeg in die oggend of laat in die aand bestel kan word. “But I want it alive!” Die kroegman is stilverbaas. Hy sê hy sal gou iemand gaan kry om die hoender te vang, dis R120. Nie te lank nie, toe kom die man met so vaal hennetjie daar aan. Tot ons almal se vermaak, laat die Engelse juffrou se Engels haar in die steek toe sy nie “rooster” kan onthou nie en sy nie vir ‘n man wil sê dat sy soek ‘n “cock” nie. Wat raak sy toe kwyt?

“Oh, no! I want the cock-one!”

Ons wil onsself doodlag. So tussendeur besef ons dat onder die vyf van ons, het ons nie genoeg kontant vir die hoender nie. Pappa onderhandel met die kroegman sodat hy kan swipe vir die hoender saam met die drankies. Eventueel kom die man met my ma se cock-one daar aan. Die strokie lyk heel interessant:

Single Whiskey & Water

Spiced Gold & Sprite

Spiced Gold & Coke

Passionfruit lemonade & Cane

Coke

Inkhukhu

TOTAL

En daar sit ons. Op ‘n nugter maag: Phiskey en pater in die een hand en my ma se cock-one in die ander, rustig by Elangeni Lodge terwyl Roxette oor die speakers die stilte verbreek.

Soms is dit nodig om net so bietjie weg te breek uit jou gemaksone uit en om die wêreld van die mense wat naby aan jou is te beleef. Dit bring ‘n anderste perspektief op die lewe. Avontuur kom vir die wat oop is vir vreemde ervarings. En hoenders kom vir die wat ver genoeg gaan soek!

Tot volgende keer...